ปลวกกินอะไร แยกแหล่งอาหารในบ้านและสวน วิธีกำจัดตั้งแต่ต้น

เข้าใจธรรมชาติการกินของปลวก: เซลลูโลสและความชื้นคือกุญแจ

ปลวกคือแมลงสังคมที่พึ่งพาเซลลูโลสเป็นแหล่งพลังงานหลัก เซลลูโลสพบได้ในไม้ กระดาษ ผ้าใยฝ้าย และวัสดุจากพืชเกือบทั้งหมด ปลวกชอบสภาพชื้น อากาศนิ่ง และแสงน้อยเพราะช่วยให้ย่อยและเดินทางได้สะดวก จึงเห็นทางดินเกิดขึ้นในมุมอับ ล่างบัวพื้น หรือหลังบานตู้ครัวบ่อยกว่าในที่โล่ง โครงไม้ที่ชื้นจากการรั่วซึมหรือไอน้ำสะสมจะย่อยง่ายขึ้นและถูกโจมตีไวกว่าไม้แห้งปกติ หลายบ้านเข้าใจว่าปลวกกินคอนกรีต แต่จริงๆ แล้วปลวกเจาะผ่านรอยแตกร้าวและช่องว่างเพื่อมุ่งหน้าไปหาอาหารเซลลูโลสด้านใน วิธีคิดที่ถูกคือหาต้นตอเซลลูโลสและความชื้นร่วมกัน แล้วค่อยลงมือจัดการแบบเป็นระบบ

ปลวกชอบกินไม้ประเภทไหนในบ้านมากที่สุด

แหล่งไม้ในบ้านที่ถูกปลวกโจมตีบ่อยคือวงกบประตู หน้าต่าง บัวพื้น ตู้บิวท์อิน พื้นไม้เก่า โครงฝ้า และไม้รองใต้ซิงก์ คราบน้ำหรือคอนเดนส์จากท่อน้ำจะยิ่งเชิญชวนให้ปลวกตั้งฐาน เพราะทำให้เสี้ยนไม้ย่อยง่ายขึ้น ไม้เนื้ออ่อนมักถูกทำลายเร็วกว่าไม้เนื้อแข็ง แต่ถ้าไม้เนื้อแข็งสะสมความชื้นก็ไม่รอดเช่นกัน จุดที่สัมผัสดินโดยตรง เช่น เสาไม้ รั้วไม้ หรือโครงไม้ที่ปิดทับพื้นคอนกรีตโดยไม่มีแผงกั้นชื้น จะกลายเป็นทางด่วนเข้าสู่ตัวบ้าน การใช้ไม้ผ่านการอบแห้งและทาสีหรือซีลขอบช่วยได้ แต่ไม่ทดแทนการควบคุมความชื้นและการปิดทางเข้าที่ดี

กระดาษ กล่อง หนังสือ และผ้าฝ้าย: แหล่งเซลลูโลสที่มองข้าม

นอกจากไม้แล้ว กระดาษทุกชนิดคืออาหารชั้นดี กล่องลูกฟูก หนังสือเก่า ใบเสร็จ ใบปลิวที่กองไว้ในห้องเก็บของ ล้วนเป็นเป้าหมายรองที่ปลวกใช้ตั้งฐานก่อนคืบคลานไปหาไม้แผ่นใหญ่ ต่อให้คุณไม่มีเฟอร์นิเจอร์ไม้จริงมากนัก แต่ถ้ากองกล่องกระดาษชิดผนังอับชื้น ปลวกก็มีเหตุผลเพียงพอในการเข้ามาอาศัย ผ้าฝ้าย ผ้าลินิน และเสื่อจากเส้นใยพืชก็มีเซลลูโลสเช่นกัน แม้ถูกกินช้ากว่าไม้ แต่ช่วยค้ำจุนรังและทางเดินให้ขยายตัวได้ ทางแก้คือเก็บกล่องให้พ้นพื้นและห่างผนังเล็กน้อย ใส่ชั้นโลหะหรือพลาสติก และควบคุมความชื้นของห้องเก็บของให้ต่ำอยู่เสมอ

อาหารปลวกในสวน: กิ่งใบ กองเศษไม้ และคลุมดิน

สวนคือบุฟเฟต์ของปลวกถ้าจัดการไม่ดี กิ่งไม้ล้ม ตอไม้ กองเศษไม้ปูรองกระถาง และแผงไม้ริมรั้วที่สัมผัสดินจะเป็นแหล่งอาหารและทางผ่านชั้นยอด คลุมดินหนาชิดผนังบ้านเกินไปทำให้ชื้นและปิดบังทางดินจนตรวจไม่พบ เมื่อฝนตกหนัก ความชื้นสะสมจะยิ่งผลักปลวกให้มุ่งหน้าเข้าพื้นที่แห้งอย่างภายในบ้าน การยกฐานไม้ให้พ้นดินอย่างน้อยสิบห้าถึงยี่สิบเซนติเมตร เก็บเศษกิ่งใบออกสม่ำเสมอ และเว้นแนวตรวจรอบผนังภายนอก จะช่วยลดแรงจูงใจและทำให้การเฝ้าระวังง่ายขึ้นมาก

วัสดุที่ปลวกไม่กิน แต่ทำให้เสียหายได้เพราะทางผ่าน

คอนกรีต อิฐ ปูน และโลหะไม่ใช่อาหารของปลวก แต่กลายเป็นทางผ่านหากมีรอยแตกร้าว รอยต่อไม่แน่น หรือรูท่อที่ซีลไม่ดี ปลวกจะสร้างท่อดินไต่ผ่านโครงสร้างเหล่านี้เพื่อไปยังไม้ กระดาษ หรือผ้าด้านใน ฉนวนโฟมและสายไฟอาจไม่ใช่อาหารหลัก แต่ทางเดินปลวกที่อับชื้นสามารถสร้างเชื้อราและความร้อนสะสมจนเกิดปัญหาอื่นตามมา การอุดรอยร้าวและปิดช่องท่อสาธารณูปโภคให้แน่นคือแนวรับด่านแรกที่ช่วยหยุดการแทรกซึมก่อนถึงห้องในบ้าน

เช็กจุดทางเข้าที่พบบ่อย

รอยแตกคอนกรีตและรอยต่อผนังกับพื้น
ช่องท่อไฟ ท่อน้ำ และรูงานระบบที่ซีลไม่แน่น
โคนเสาไม้ รั้วไม้ หรือชิ้นงานไม้ที่สัมผัสดิน
ช่องว่างใต้บันได ใต้พื้นยก และหลังบัวพื้นยาว

ปลวกขึ้นบ้านเพราะอะไร: ความชื้น แสงน้อย และวัสดุสัมผัสดิน

ตัวแปรที่ผลักให้ปลวกขึ้นบ้านคือความชื้นจากรั่วซึมและการระบายอากาศไม่ดี ฝ้าเพดานห้องน้ำที่อับหรือใต้ซิงก์ครัวมักมีคราบน้ำซ้ำๆ ซึ่งทำให้ไม้และกระดาษย่อยง่ายขึ้น โครงไม้ที่ติดตั้งชิดพื้นคอนกรีตโดยไม่มีชั้นกั้นชื้นจะกลายเป็นสะพานจากดินสู่บ้านทันที ห้องเก็บของไม่มีช่องลมทำให้ความชื้นสะสมและเป็นจุดเริ่มของทางดินที่เราไม่ทันเห็น การใช้วัสดุไม้ภายนอกในจุดที่โดนน้ำบ่อยโดยไม่ซีลขอบก็คือการเชิญปลวกเข้ามาทดลองพื้นที่ ก่อนแก้ด้วยเหยื่อหรือเคมี ควรลดความชื้นและตัดแหล่งอาหารควบคู่กันไป

สัญญาณว่ากำลังมีการกิน: ทางดิน ผงไม้ และผิวไม้กลวง

สัญญาณเตือนที่พบได้คือทางดินสีน้ำตาลไต่ผนังหรือคานไม้ ผงไม้เลื่อยละเอียดที่ปลายบัวพื้น วงกบประตูที่เคาะแล้วเสียงโปร่งผิดปกติ และกระดาษผนังที่โป่งเป็นปื้น การตรวจเป็นโซนจะได้ผลกว่าเดินดูทั่วๆ แบบไม่เป็นระบบ เริ่มจากห้องน้ำ ครัว ห้องเก็บของ ใต้บันได ต่อด้วยผนังภายนอกแนวติดสวน หากพบทางดินอย่ารื้อทิ้งทันทีโดยไม่วางแผน เพราะจะทำให้ฝูงแยกย้ายและยากต่อการวางเหยื่อหรือการติดตามรังหลัก ควรบันทึกตำแหน่ง ถ่ายภาพ แล้วติดต่อผู้เชี่ยวชาญหรือเก็บข้อมูลเพื่อจัดการอย่างเป็นขั้นตอน

ตัดวงจรปลวกด้วยการจัดการแหล่งอาหารในบ้าน

จุดเริ่มที่ทำได้ทันทีคือย้ายกล่องกระดาษขึ้นจากพื้นและห่างผนังเล็กน้อย จัดตู้หนังสือไม่ให้แนบผนังอับระบาย ปิดคราบรั่วซึมที่ใต้ซิงก์และแนวท่อน้ำ เข้าถึงพื้นที่หลังบิวท์อินเพื่อตรวจความชื้นโดยใช้ไฟฉายและกระจกเล็กๆ ถ้าจำเป็น ทาสีหรือซีลขอบไม้ที่อยู่ใกล้แหล่งน้ำ ล้างช่องลมและติดพัดลมระบายในห้องอับ กลยุทธ์เหล่านี้ลดแรงจูงใจของปลวกที่มองหาทั้งอาหารและสภาพแวดล้อมพอดี

รายการตรวจสั้นๆ รายเดือน

ตรวจรอยรั่วและคราบชื้นที่ใต้ซิงก์ ห้องน้ำ และระเบียง
เคาะวงกบ บัวพื้น และเฟอร์นิเจอร์ไม้ที่สงสัยเพื่อฟังเสียงโปร่ง
เก็บกวาดกล่องกระดาษและกระดาษลังให้พ้นพื้น
ตรวจรั้วไม้ แผ่นรองกระถาง และไม้ที่สัมผัสดินโดยตรง
สำรวจผนังภายนอก มุมที่มีคลุมดินหรือวัสดุปิดบังทางดิน

ตัดวงจรปลวกในสวนและพื้นที่รอบบ้าน

บริเวณสวนควรเก็บตอไม้และกิ่งไม้ล้มออกจากพื้นที่ ยกชั้นวางไม้ให้พ้นพื้นดิน ปรับระดับดินให้ลาดออกจากแนวฐานบ้านเพื่อลดน้ำขัง ระวังการคลุมดินหนาชิดผนังซึ่งทำให้ชื้นและบังทางดินที่ควรตรวจได้ ยกกระถางจากแผ่นไม้ที่ติดดินมาเป็นฐานอิฐบล็อกหรือขาโลหะแทน ทำแนวตรวจรอบบ้านกว้างพอให้เดินสำรวจได้ โดยเฉพาะหลังฤดูฝนที่ความชื้นสูง ช่วงนี้มักพบทางดินและร่องรอยใหม่ได้เร็วที่สุด

เมื่อไรควรใช้เหยื่อปลวกหรือเรียกผู้เชี่ยวชาญ

หากพบทางเดินดินหลายจุดในบ้านหรือพื้นที่กว้าง การวางเหยื่อทำให้ปลวกนำสารกลับรังหลักและลดกำลังฝูงได้อย่างเป็นระบบ จำเป็นต้องประเมินชนิดปลวก เส้นทางคมนาคม และแหล่งชื้นที่เกี่ยวข้องเพื่อกำหนดตำแหน่งวางเหยื่อ การใช้สารกำจัดโดยไม่วางแผนเสี่ยงทำให้ปลวกแตกฝูง หนีไปบริเวณอื่น และกลับมาใหม่ในเวลาไม่นาน ผู้เชี่ยวชาญที่ดีจะผสานการตัดแหล่งอาหาร ปิดช่องทาง และออกแบบแนวป้องกันถาวรให้เหมาะกับบ้านแต่ละหลัง

เปรียบเทียบวิธีจัดการ: ปรับพฤติกรรมบ้าน vs เหยื่อปลวก vs เคมีป้องกัน

การปรับพฤติกรรมบ้านและตัดแหล่งอาหารเป็นวิธีฐานที่ต้นทุนต่ำและยั่งยืน เหมาะกับระยะป้องกันและกรณีที่พบสัญญาณเล็กน้อย ระบบเหยื่อเหมาะกับฝูงขนาดใหญ่หรือจุดเข้าถึงยาก ช่วยลดฝูงอย่างค่อยเป็นค่อยไปและติดตามผลได้ เคมีป้องกันเหมาะในช่วงก่อสร้างหรือปรับปรุงใหญ่ที่สามารถทำแนวป้องกันใต้ดินและรอยต่อฐานรากได้ครบถ้วน ในบ้านที่อยู่อาศัยแล้วอาจใช้แบบเฉพาะจุดร่วมกับการปิดรอยรั่วและตัดแหล่งอาหาร สิ่งสำคัญคือไม่ยึดติดวิธีเดียว แต่ผสมให้เหมาะกับสภาพบ้านจริง

สรุปภาพรวม: รู้ว่า “ปลวกกินอะไร” แล้วปิดทางตั้งแต่ต้นเหตุ

เมื่อเข้าใจว่าเซลลูโลสและความชื้นคือสองปัจจัยหลัก คุณจะเห็นภาพการป้องกันชัดขึ้น เริ่มจากลดอาหารในบ้านและสวน จัดการความชื้น ปิดรอยร้าวและช่องงานระบบ ตรวจสัญญาณเป็นประจำ และเรียกผู้เชี่ยวชาญเมื่อพบการระบาดกว้าง แนวทางนี้ทำให้บ้านปลอดภัยขึ้นและลดค่าเสียหายระยะยาวได้จริง

คำถามที่พบบ่อย

ปลวกกินคอนกรีตจริงไหม?
ไม่จริง ปลวกไม่ได้กินคอนกรีต แต่ใช้รอยแตกร้าวและช่องว่างไต่ผ่านเข้าไปหาอาหารที่เป็นเซลลูโลส เช่น ไม้และกระดาษด้านใน การอุดรอยร้าวและซีลช่องท่อคือวิธีหยุดยั้งทางผ่านที่ได้ผลมาก

ถ้าเก็บกล่องกระดาษออกหมดแล้ว ปลวกจะหายไปเองหรือไม่?
การเอาอาหารรองออกช่วยลดแรงจูงใจ แต่ถ้าฝูงตั้งฐานแล้ว ยังมีความเสี่ยงกลับมาโจมตีไม้หรือเฟอร์นิเจอร์ ควรตรวจความชื้น ปิดทางผ่าน และติดตามสัญญาณทางดิน หากพบหลายจุดให้พิจารณาระบบเหยื่อหรือผู้เชี่ยวชาญ

ปลวกขึ้นเพราะความชื้นเสมอไปหรือไม่?
ความชื้นคือปัจจัยหลักที่เร่งการย่อยและการเดินทาง แต่ปลวกยังสามารถสร้างท่อดินรักษาความชื้นได้เองในสภาพแวดล้อมแห้งบางช่วง จึงควรจัดการทั้งความชื้น แหล่งอาหาร และปิดช่องทางเข้าร่วมกัน

ควรเลือกเหยื่อปลวกหรือสารเคมีดี?
ขึ้นกับสภาพหน้างาน หากพบหลายจุดและเข้าถึงยาก ระบบเหยื่อให้ผลยั่งยืนกว่าการฉีดเฉพาะจุด เพราะกระทบถึงรังหลัก ส่วนเคมีป้องกันเหมาะกับงานก่อสร้างใหม่หรือซ่อมใหญ่ที่สามารถทำแนวป้องกันได้ครบ

สัญญาณไหนบอกว่าควรเรียกผู้เชี่ยวชาญทันที?
พบทางดินหลายแนวในหลายห้อง เคาะไม้แล้วเสียงโปร่งร่วมกับผงไม้เลื่อย และเห็นความเสียหายที่แพร่กระจายเร็ว หรือบ้านมีพื้นที่กว้างที่ตรวจเองไม่ทั่วถึง กรณีเหล่านี้ควรให้มืออาชีพประเมินเส้นทางและรังหลัก

ปลวกกินผ้าหรือพรมไหม?
ปลวกพึ่งพาเซลลูโลสในผ้าใยฝ้าย ลินิน และวัสดุจากพืชบางชนิด แม้ไม่ใช่อาหารหลักเท่าไม้ แต่หากผ้าถูกเก็บในที่อับชื้นก็เสี่ยงถูกกัดกิน เพื่อความปลอดภัยให้เก็บในที่แห้งและยกจากพื้น

จัดสวนอย่างไรให้ปลวกอยู่ยาก?
เก็บตอไม้และเศษกิ่งออกสม่ำเสมอ ยกวัสดุไม้ให้พ้นดิน ลดการคลุมดินชิดผนัง ปรับพื้นดินให้ระบายน้ำออกจากแนวฐานบ้าน และเปิดทางเดินตรวจรอบผนังภายนอกเพื่อมองเห็นทางดินได้ชัดเจน

กล่องเก็บของแบบไหนดีที่สุดเพื่อกันปลวก?
เลือกกล่องพลาสติกที่มีฝาปิดสนิทและยกจากพื้น ไม่ใช้กล่องกระดาษในห้องอับชื้น หากต้องเก็บหนังสือหรือเอกสารจำนวนมากให้ใช้ชั้นโลหะและเว้นระยะห่างผนัง พร้อมวางซองกันชื้นตามความเหมาะสม

ทำไมเลิกเห็นทางดินแล้ว แต่ปลวกยังมาอีก?
การรื้อทางดินออกโดยไม่วางแผนทำให้ฝูงกระจายและย้ายฐานไปจุดอื่น ทางที่ถูกคือบันทึกตำแหน่ง ติดตามเส้นทาง และใช้ระบบเหยื่อหรือแนวป้องกันร่วมกับการตัดแหล่งอาหาร เพื่อแก้ถึงต้นตอจริง

ตรวจเองทุกเดือนเพียงพอไหม?
การตรวจเองช่วยพบสัญญาณเร็ว แต่ควรเสริมด้วยการดูแลความชื้นและตัดแหล่งอาหาร หากบ้านมีประวัติปลวกหรือพื้นที่กว้าง ควรให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจเชิงลึกปีละหนึ่งถึงสองครั้งเพื่อความมั่นใจ

อ่านเพิ่มเติม: